دریازدهم ذی القعده سال 148 هجری قمری هشتمین حجّت خدا حضرت علی بن موسی الرضا (ع) در بیت موسی بن جعفر(ع) دیده به جهان گشود و در اوّل ذی القعده سال 173 یعنی بعد از 25 سال حضرت فاطمه معصومه (س) متولد شدند که این خواهر و برادراصلی می باشند چون مادرهردو نجمه خاتون (س) است.

سفر به قم

در سال 200 هجری قمری سفر اجباری امام رضا (ع) به مرو به وقوع پیوست و در سال 201 این خواهر برای دیدار و ملاقات برادر به همراه عدّه ای از برادران و برادر زادگان به سمت خراسان عازم سفر شدند، از آنجا که این بانوی مجلّله همانند عمّه بزرگوارشان حضرت زینب (س) مظلومیّت برادرش امام رضا (ع) را تبیین و چهره خبیث بنی عباس را افشاء می نمود وقتی کاروان به ساوه رسید مخالفان اهل بیت با حمله به آنها تقریباً تمام مردان قافله را به شهادت رساندن و بنا به نقل بعضی حضرت معصومه (س) را مسموم کردند که منجر به مریضی ایشان گردید. که با کسب اطلاع ازمسافت بین ساوه تا قم فرمود مرا به شهر قم ببرید زیرا از پدرم شنیدم که شهر قم مرکز شیعیان ما است.
وهکذا نقل شده جمعی ازاهل ری به ملاقات امام صادق (ع) رفتند و گفتند: ما اهل رى هستیم، فرمود: مرحبا به برادران قمى ما،گفتند ما اهل رى هستیم و سخن خود را بازگفت، چند بارگفتند وهمان پاسخ را شنیدند. پس فرمود: خدا را حرمى است که مکه است، و رسول خدا را حرمی که مدینه است و امیر المؤمنین را حرمى که کوفه است، و ما را هم حرمى که شهر قم است، و البته در آن زنى از فرزندانم بخاک رود بنام فاطمه و هر که‏اش زیارت کند بهشتش واجب شود، راوى گفت: این سخن او پیش از این بود که امام کاظم علیه السّلام متولد شود.(1)

جایگاه علمی حضرت معصومه (س)

حضرت معصومه(س) ازجمله بانوان گرانقدرو والا مقام مکتب تشیع است و ازمقام علمی ارزشمندی برخوردار است. نقل شده روزی جمعی ازشیعیان، به قصد دیدارحضرت موسی بن جعفر(ع) و پرسیدن سؤالاتی ازایشان، به مدینه منوره مشرف شدند. چون امام کاظم (ع) درمسافرت بود، پرسش های خود را به حضرت معصومه (س)که در آن هنگام کودکی خردسال بیش نبود، تحویل دادند. فردای آن روز برای باردیگربه منزل امام رفتند، ولی هنوز ایشان از سفر برنگشته بود. پس به ناچار، پرسش های خود را باز خواستند تا در مسافرت بعدی به خدمت امام برسند،غافل ازاین که حضرت معصومه (س) جواب پرسش ها را نگاشته است. وقتی پاسخ ها را ملاحظه کردند، بسیارخوشحال شدند و پس ازسپاسگزاری فراوان، شهر مدینه را ترک گفتند. از قضای روزگار در بین راه با امام موسی بن جعفر (ع) مواجه شده، ماجرای خویش را باز گفتند. وقتی امام پاسخ پرسش ها را مطالعه کردند، سه بارفرمود: پدرش فدایش .

قم معدن علم و فضل

همانطور که اشاره شد شهرقم ازجمله شهرهائی است که دارای جایگاه خاص و ویژه است که اهل بیت عصمت و طهارت صلوات الله علیهم اجمعین فضائلی برای آن بیان فرموده اند.من جمله اینکه شهری است برای پاسخگوئی به مسائل دینی مردم و نشر معارف اسلامی لذا نقل شده درمحضرامام صادق(ع) سخن از شهر کوفه به میان آمد حضرت فرمودند:
بزودى کوفه ازمؤمنان تهى شود ودانش ازاو نهان گردد چنانچه ماردرسوراخش نهان شود، سپس دانش در شهرى پدید شود که قمش گویند، و معدن علم و فضل گردد تا آنجا که در روى زمین هیچ نادانى نسبت بدین نماند تا برسد بنو عروسان پرده‏نشین، این نزدیک بظهور قائم ما باشد، و خدا قم و مردمش را مقام حجت سازد، و اگر آن نباشد زمین اهلش را فرو برد و حجتى در زمین نماند، و دانش از آن بهمه بلاد منتشر گردد در مشرق و مغرب و حجت خدا بر مردم تمام شود. تا کسى در روى زمین نماند که علم و دین بدو نرسد، سپس قائم ظهور کند و سبب انتقام و خشم خدائى بر بنده‏ها شود، زیرا خدا از بنده‏ها انتقام نگیرد مگر پس از اینکه حجت را انکار کنند.(2)

قم شهر قیام

از آنجا که در ایام الله دهه فجر و در سی و چهارمین بهار پیروزی انقلاب اسلامی ایران هستیم جا دارد اشاره ای کوتاه به قیام ملت ایران داشته باشیم، قیامی که خواسته اصلی اجرای مسائل اسلام و فرامین الهی بود ، البته باید گفت کسانی که برای خشنودی و رضای خدا حرکت می نمایند هیچگاه دنبال مسائل دنیائی نبوده و نیستند، چون هیچ کدام از پیامبران الهی به مردم وعده دنیا و ما فیها نمی دادند بلکه طبق آیات کریمه هدف از ارسال رسولان هدایت بشر بسوی یکتا پرستی و بندگی خداوند جهت تکامل و مبارزه با طاغوت است. امّا درهرعصر و زمانی دو جبهه حق و باطل در مقابل یکدیگر صف آرائی می نمودند در دوران رسالت خاتم انبیاء با تشکیل حکومت اسلامی، مسلمانان از جایگاه خاص و ویژه ای برخوردار بودند ولی با رحلت نبی اکرم(ص) به دلایل متعدد ازجمله کنار گذاشتن مولای متقیان علی (ع)، از قدرت اسلام روز بروز کاسته شد تا آنجا که حکومت و سرپرستی جامعه در اختیارحاکمان ظالم و فاسد قرار گرفت که نه تنها به دستورات اسلام عمل نمی کردند بلکه مردم را از عمل به اوامر الهی منع می نمودند.
در این میان ظالمان و ستمگران عناد خاصّی نسبت به اهل بیت عصمت و طهارت صلوات الله علیهم اجمعین و عاشقان و دوستدارن این خاندان داشتند که در خیلی از دوران بدون هیچ دلیلی آنها را به شهادت می رساندند.
ولی به حول و قوّه الهی و به رهبری حضرت امام خمینی (رض) و بیداری ملت ایران و حمایت همه جانبه مردم قیامی از شهر قم شروع و درکشور پهناورایران اسلامی فراگیر شد که نتیجه آن تجدید بنای دوباره اسلام به ویژه مکتب شیعه که همان اسلام ناب محمدی (ص) است گردید. قیامی که در بعضی روایات اهل بیت به آن اشاره شده است از جمله از موسی بن جعفر(ع) نقل شده.
..... عَنْ أَیُّوبَ بْنِ یَحْیَى الْجَنْدَلِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الْأَوَّلِ ع‏ قَالَ رَجُلٌ‏ مِنْ‏ أَهْلِ‏ قُمَ‏ یَدْعُو النَّاسَ إِلَى الْحَقِّ یَجْتَمِعُ مَعَهُ قَوْمٌ کَزُبَرِ الْحَدِیدِ لَا تُزِلُّهُمُ الرِّیَاحُ الْعَوَاصِفُ وَ لَا یَمَلُّونَ مِنَ الْحَرَبِ وَ لَا یَجْبُنُونَ وَ عَلَى اللَّهِ یَتَوَکَّلُونَ‏ وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقِین.(3)
مردى ازاهل قم مردم را بحق بخواند و با گروهى چون پاره‏هاى آهن بپاخیزند که بادهاى تند آنها را نلغزاند، و جز نبرد ندانند و نخواهند و بر خدا توکل دارند و سرانجام از آن پرهیزکارانست. بعضی قائلند که مراد امام کاظم(ع) در این روایت حضرت امام خمینی (ع) می باشد.
امام(رض) قیام خود را از قم آغاز کرد و مردم را به سوى حق یعنى اسلام ناب محمدى فراخواند مخاطب او تمام مردم، همه مسلمانان مخصوصاً ملت ایران بود آنگاه مؤمنان جهان اسلام حول محور او مجتمع شدند . یارانى از آهن سخت‏تر و از کوه استوارتر در برابر طوفانهاى جنگ روانى، نظامى، اقتصادى دشمن و ترورها و انواع توطئه هایى که هر کدام مى‏توانست هر ملتى را از پا در آورد ایستادند . آنها هرگز از راه حق نلغزیدند و از جنگ خسته نشدند واز ابرقدرتها نهراسیدند زیرا که توکلشان بر خدابود .
آری ملتی که الگوی آنها ائمه اطهارعلیهم السلام باشد درزمان نبرد با تکیه برقدرت لایزال الهی بدون هیچ ترسی در مقابل دشمنان همچون ابی عبدالله (ع) ایستادگی می نمایند و شهادت درراه خدا را برهرچیزی ترجیح می دهند که در هشت ساله دفاع مقدس این را اثبات نمودند و درزمانی هم که به نفع اسلام و قرآن باشد همچون امام حسن مجتبی (ع) صلح را انتخاب نموده و درعرصه علم و دانش با پیروی ازدانشگاه باقرالعلوم وصادق آل محمد (ص) به راه خود با تمام توان و قدرت ادامه داده و همانطور که درروایت اشاره شده اینها همچون پاره های آهن هستند که با هیچ بادی به لرزه در نمی آیند چون عَلَى اللَّهِ یَتَوَکَّلُونَ‏ وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقِین.

1- آسمان و جهان (ترجمه کتاب السماء و العالم بحار الأنوارجلد 54) ج‏4 ص 185
2- همان
3- بحار الأنوار (ط - بیروت) ‏57 / 216